„Świat obrazów nie powstał po to, by stać się podstawą do historii lub wiedzy o nich”
 
                                                                             Georges Didi Huberman
 
 
               W poszukiwaniu widzialności czasu. O malarstwie Piotra Mastalerza
 
      Odwołując się do heglowskiej koncepcji wiedzy absolutnej, francuski filozof i historyk sztuki Georges Didi Huberman zwraca nam uwagę, że sztuka i jej teoria winny przeprowadzić specyficzny „rachunek widzenia”. Konfrontacja często bowiem relatywizuje nasze doznania i każe nam stawiać fundamentalne pytanie: Co właściwie widzimy? W jakiej mierze jest to widok „zewnętrzny”, a w jakiej „wewnętrzny”. W refleksji tej często przedmiotem dyskursu jest postawiony przez Hubermana problem „wiedzieć nie widząc, lub widząc nie wiedząc”.
     Mamy niekiedy wrażenie, że w owej przestrzeni między okiem Odbiorcy, a obrazem krąży także słowo, które ową przestrzeń stwarza, zamyka ją i otwiera zarazem, domagając się wnikliwego skupienia uwagi.
    Malarstwo Piotra Mastalerza nie jest tylko sztuką walorów plastycznych zamkniętych w skali sensualnych doznań. Ma ono podstawę w przeżyciach i doznaniach, w intymnych emocjach, co czyni je pełnym poetyckiej metafory. W tym malarstwie przybierającym często formę abstrakcyjną, mamy do czynienia z głęboko zakorzenioną wypowiedzią na temat przemijającej rzeczywistości. Staje się ono próbą zatrzymania i zarazem poszukiwania utraconego czasu. Piotr Mastalerz snuje refleksje nad czasem, istotą wspomnienia, przenikającego się wzajemnie z sennym marzeniem, a także próbami ich rekonstrukcji oraz wzajemnych relacji zachodzących między sztuką, a realnym ludzkim życiem. Jest to staranne pielęgnowanie wspomnień, tak by czas nie mógł ich zatrzeć i abyśmy sami nie zmienili się zbytnio. Staje się ono nakładaniem się na siebie obrazów i zapamiętanych kształtów, owym „zmąceniem” rzeczywistości, do której wracamy w reminiscencjach, z jej istotą uchwyconą przez Jarosława Iwaszkiewicza w słowach: „to właśnie […] jest okropne, że wszystko trwa tak krótko, iż wreszcie trudno się połapać, co było snem, co rzeczywistością, co jest marzeniem, a co przypomnieniem konkretnego faktu”.
    W ten sposób przenikają się w twórczości Piotra Mastalerza dwa światy, wymagające absolutnego skupienia i wielkiej intelektualnej dyscypliny, by nie uczynić przedmiotu swego dyskursu banalnym. Następuje tu próba podjęcia refleksji nad relacjami między człowiekiem, a otaczającą go rzeczywistością, nad rolą przedmiotów będących materialnym śladem ludzkiej egzystencji,  owym zwierciadłem, w którym odbija się intymna natura człowieka.  Artysta dokonuje nobilitacji codzienności, którą kontempluje wprowadzając wyrafinowane środki warsztatu malarskiego.
Ten bogaty język malarsko – poetyckiej metafory scala w nierozerwalną jedność wizualno – materialny kształt i niematerialną duszę. A za sprawą owej correspondance des arts, Twórca stara się by nadrzędną kategorię dzieł stanowił nastrój, któremu w sposób sugestywny ulega także Odbiorca. Istotę poszukiwań twórczych Artysty stanowią niezwykle subtelnie wyważone zależności między pierwiastkiem treściowym, a formalnym dzieła oraz silne związki z historyczną tradycją sztuki, bardzo osobisty dialog - prowadzony w zakresie kolorystycznej zmysłowości i orkiestracji barw - ze spuścizną sztuki bizantyńskiej,malarstwem holenderskim XVII stulecia, ale przede wszystkim  francuskim intymizmem reprezentowanym przez Eduarda Vouillarda i Pierre'a Bonnarda, a także tradycją polskiego koloryzmu.
Dzięki takiemu ujęciu kompozycja dzieł staje się „widzialna” w znaczeniu jakie nadał jej Leone Battista Alberti. Ukazuje bowiem ukryte elementy wizualnych, tworzących się znaczeń, które wprawne oko Odbiorcy odczytuje jako „znaki”. Skupia w ten sposób uwagę na płaszczyźnie obrazu jako miejscu realizacji „Absolutu”, gdyż jak zauważył Michael Brötje „do istotowej predyspozycji człowieka należy dążenie do transcendowania skończoności swej egzystencji”.
     W poszukiwaniach twórczych Piotra Mastalerza mamy zatem do czynienia z ciągłą refleksją nad zwycięstwem malarstwa i próbą zamknięcia ulotności czasu w jego poetyckiej tkance.

Łukasz Grzejszczak